De vlag omhoog, het respect omlaag – over normen, waarden en de rol van de assistent-scheidsrechter

Je leest weleens iets in een interview of op sociale media dat je recht in het hart raakt. Zo’n zin die je bevestigt in wat je al jaren voelt en ziet. In dit geval ging het over de rol van de assistenten langs de lijn. De passage luidde:“Je kan/mag onsportiviteit niet vergoelijken met niveau. Onsportiviteit heeft niets te maken met niveau. Het heeft te maken met waarden en normen. Als coach of club zou je daar tegen op moeten treden.” Ik las het, las het nog een keer, en dacht: precies dát. Dit is waar het om draait.

De andere ‘speler’ langs de lijn

Wie regelmatig langs de lijn staat bij amateurwedstrijden, herkent het beeld: de vlaggenist die elke keer nét dat stapje eerder vlagt, of juist niet vlagt als zijn spits anderhalve meter buitenspel staat. De man – want het zijn in de praktijk bijna altijd mannen – die zijn club meer punten oplevert dan menig linksbuiten, maar dat doet op een manier die weinig met sportiviteit te maken heeft. Natuurlijk, het is “maar” amateurvoetbal. Maar moeten we daarom accepteren dat normen en waarden opzij worden geschoven als het even goed uitkomt?

De vlaggenist als paradijsvogel

De term “paradijsvogel” lijkt misschien wat luchtig of humoristisch, maar wie goed kijkt, weet hoe kwalijk het soms is. Deze grensrechters zijn geen goed bedoelende vrijwilligers die toevallig niet weten hoe de buitenspelregel werkt. Nee, ze weten heel goed wat ze doen. Ze staan er te vaak niet alleen met een vlag, maar soms ook met een missie: drie punten mee naar huis. Desnoods ten koste van eerlijkheid en sportiviteit. Het zijn de types die met een stalen gezicht vlagen voor buitenspel. Die hun vlag omhoog trekken bij elke diepe bal, ongeacht de positie van de aanvaller. Die zó opzichtig partijdig zijn dat zelfs neutrale toeschouwers zich eraan storen. En dat is misschien nog wel het ergste: dat je als buitenstaander, zonder enige clubvoorkeur, moet toekijken hoe de wedstrijd op cruciale momenten wordt beïnvloed door iemand die er niet is om eerlijkheid te waarborgen, maar om te manipuleren.

Respect is niet te koop

Ik heb het meegemaakt, vaker dan me lief is. In zeventien seizoenen langs de lijn heb ik prachtige wedstrijden gezien, spannende duels, verrassende uitslagen – maar ook wedstrijden waar de “assistent” op de lijn het verschil maakte. Niet door scherpte of vakkennis, maar door partijdigheid. En ja, heel af en toe zie je een scheidsrechter die de moed heeft om de vlaggenist weg te sturen. Ik heb het misschien vier of vijf keer meegemaakt, en eerlijk is eerlijk: elke keer was het volkomen terecht. En wat me dan verbaast – of eigenlijk niet meer – is dat de club in kwestie die persoon de volgende week gewoon weer inzet. Alsof er niets gebeurd is. Hoe is dat mogelijk? Waarom zou je als club bewust kiezen voor iemand die de sport tekort doet? Waarom zou je je naam verbinden aan gedrag dat in strijd is met alles waar voetbal om zou moeten draaien?

Waarden en normen: niet optioneel

Laten we eerlijk zijn: onsportiviteit heeft niets met het niveau te maken. Het is niet iets dat “erbij hoort” omdat het nu eenmaal de vijfde klasse op zaterdagmiddag betreft. Het is geen onvermijdelijk bijproduct van het amateurvoetbal. Onsportiviteit komt voort uit keuzes. En keuzes komen voort uit waarden en normen. Clubs, coaches, spelers – we hebben allemaal een verantwoordelijkheid. Niet alleen om het spel te spelen, maar om het spel eerlijk te houden. Als jij als coach iemand langs de lijn zet waarvan je weet dat hij partijdig zal vlaggen, dan kies je bewust voor winst boven eerlijkheid. Als je als club geen actie onderneemt na herhaaldelijk dubieus vlagwerk, dan laat je zien waar je prioriteiten liggen. En dat is geen incident meer, dat is een cultuur.

Eerlijk duurt het langst (al lijkt dat soms niet zo)

Gelukkig zijn ze er ook: de goudeerlijke grensrechters. De vrijwilligers die misschien niet alles perfect zien, maar die er staan met de juiste intentie. Die niet voor eigen gewin vlagen, maar voor het spel zelf. Zij verdienen ons respect. Alleen... ze zijn soms net zo zeldzaam als een bouwlamp op een zonnige zondagmiddag. We moeten ze zoeken, koesteren en vooral: erkennen. Want in een wereld waar de luidste stem en de snelste vlag vaak het meeste effect lijken te hebben, verliezen we makkelijk het zicht op de mensen die wél het goede voorbeeld geven.

Een oproep aan het amateurvoetbal

Laten we één ding helder stellen: winnen is prachtig, maar niet tegen elke prijs. Als we accepteren dat grensrechters structureel partijdig mogen zijn “omdat het nou eenmaal zo werkt”, dan creëren we een giftige omgeving waarin vals spel de norm wordt. Dan leren we jonge spelers dat eerlijkheid naïef is, en dat je met sluwheid verder komt dan met inzet en respect.

Dat is niet het voetbal waar ik van ben gaan houden. En ik weet zeker dat ik niet de enige ben. Dus aan alle clubs, coaches en spelers: kijk eens goed naar de mensen die je langs de lijn zet. Vraag je af: vertegenwoordigt deze persoon onze waarden? Draagt hij bij aan een sportieve wedstrijd? En als het antwoord nee is: durf dan de keuze te maken om iemand anders te zoeken. Want uiteindelijk draait het niet alleen om wat er binnen de lijnen gebeurt, maar ook om wie er langs de lijn staat.